Borsada Rüçhan Hakkı Nedir, Rüçhan Hak Kullanımı ve Hesaplama

Borsada bedelli sermaye artırımına giden şirketlerde görülen rüçhan nedir, rüçhan hakkı kimlere verilir ve nasıl kullanılır? İşte bedelli sermaye artırımına katılacak yatırımcıların bilmesi gereken rüçhan hakkı hakkındaki detaylar.. Rüçhan, öncelik anlamına gelmekle birlikte borsa piyasasında da rüçhan hakkı, öncelik hakkı anlamına gelmektedir. Yani rüçhan sahibi olan kişi, ilk hak sahibidir ve birçok konuda öncelik elde etmektedir.

Rüçhan Hakkı Nedir?

Kelime anlamı olarak öncelik hakkı anlamına gelmekle birlikte rüçhan hakkının açıklaması, borsa yatırımlarına göre ayrı bir şekilde yapılabilir. Borsa piyasasında işlem gören bir şirketin bedelli sermaye artırım kararı alması durumunda, piyasaya sunulacak bu yeni hisselerin öncelikle alım hakkı rüçhan sahiplerine yani öncelik sahiplerine aittir. Bu hakka sahip olanlar, daha öncesinde bu hisseyi satın almış ve şirkette pay sahibi olmuş kişilerdir. Bir şirketin piyasaya sunduğu hisse senetlerini daha önce satın almış kişiler, rüçhan hakkına sahip olurlar. Ancak bu kişiler ellerinde bulunan hisselerine rağmen rüçhan hakkından feragat ederek, yasal usul gereği bu hakkı başkasına devretme hakkına da sahiptirler. Rüçhan hakkı devri yapıldığı zaman ise hisse sahiplerinin mevcut ortaklık oranlarında giderek azalma görülür ve bazen kişiler bu azalmayı özellikle istedikleri için rüçhan hakkından vazgeçerek devir yaparlar. Normal koşullarda borsada bulunan her şirketin belirli bir sermayesi bulunurken, ortaklıklar arasında herkesin belirli bir payı vardır. Bu paylar değerli belgeler yani pay senetleri sayesinde belirlenirken, bazı dönemlerde finansal sıkıntılar gibi durumlar nedeniyle ya da sadece sermaye arttırmak amacıyla bedelli sermaye artırımı yapıldığında şirket finansal güç elde ederken, yeni pay sahipleri ile birlikte daha fazla pay senedi dağıtılır. Bu durumda dağıtılacak senetler için öncelikle rüçhan hakkı sahiplerine sonrasında rüçhan hakkını devir almış kişilere hitap edilir.

Rüçhan Hisse Ve Hesaplama

Bir şirkette pay senedine sahip olan kişinin yaşanacak sermaye artırımı durumlarında elde edeceği rüçhan hakkı, otomatik bir şekilde önceden tanımlanmıştır. Çünkü daha önce satın almış olduğu hisse senedi sayısına bağlı olarak bir şirket sermayesinde belirli bir payı bulunur ve bu payın göz önüne alınması ile kullanacağı rüçhan hakkı oranı net bir şekilde belirlenir. Rüçhan hakkı elde edilirken söz veya oy verilmesi gibi etkenlerle değil hisse senedi sahibi olmak ile hak elde edilir. Her hisse senedi sahibi yani şirketin her ortağı, kendisi için belirlenmiş pay ile birlikte rüçhan hakkı sunulduğunda da yeni pay alma şansına sahip olur. Kişiler rüçhan hakkını kullanmak istemediklerinde kendilerine ayrılmış olan bu payı rüçhan hakkı kupon pazarı üzerinde başkalarına satabilirler. Bu satışlarda pazarda “R” harfi ile senetler görülür ve bu senetler rüçhan hakkıyla birlikte 15-60 gün arasında kişilere kullanım hakkı sağlar. Rüçhan hakkı satış işlemleri kolaylıkla borsa işlemlerinin gerçekleştirildiği platformlarda sağlanabilir. Sermaye artırımı durumunda belirlenen süre içerisinde bu kuponları kullanmazsanız veya satışlarını yapmazsanız, süre tamamlandığında artık elinizde bulunan rüçhan hakkı iptal edilir ve daha sonrasında 1 TL’den bağımsız olarak rüçhan hakkı kupon pazarı üzerinde satışa çıkarılır