By 
Pandemi sonrasında borsaya olan ilgi oldukça artmış durumda. İnsanlar finans piyasalarından para kazanmak istiyorlar. Ancak bu o kadar da kolay değil. Bilinmeyen bir çok terim mevcut ve bunlardan bir tanesi de devre kesici. Bu yazımızda borsada devre kesici nedir, nasıl devreye girer gibi soruları cevaplandıracağız.
Yazı İçindekiler
Borsada Devre Kesici Nedir?
Borsada işlem gören hisse senetlerinin yatırım amacı dışında spekülatörler tarafından spekülatif ve manipülasyon amacıyla alınıp satılması neticesinde hisselerin, aşağı yönlü ani fiyat değişiminin önüne geçilmesi için hisse senedinin geçici olarak sürekli işlemden çıkarılmasıdır. Yani kısaca gün içerisinde yaşanan ani fiyat değişimi neticesinde ortaya çıkan borsada devre kesici uygulaması ile BİST tarafından otomatikman o pay için geçici olarak seans durdurulur. Borsada devre kesici uygulaması, endekse dayalı ve pay bazında olmak üzere iki aşamalı uygulama alanı bulunmaktadır.
Devre Kesici Tarihçesi:
30/11/2015 tarihine kadar Otomatik Seans Durdurma adı altında uygulanan yöntem, bu tarihten itibaren yerini Devre Kesici Uygulamasına bırakmıştır. İki uygulamanın asıl amacı aynı olmakla birlikte bir takım farklı özellikleri bulunmaktadır.
Devre Kesici Uygulaması Neden Getirildi?
Son zamanların en revaçta yatırım araçlarından biride hisse senetlerine yapılan yatırım olarak göze çarpmaktadır. Borsada işlem gören hisse senetlerinin alınıp satılması neticesinde, yatırımcılar elde ettikleri kar kadar bazı riskleri de göz önüne almış olmaktadır. İşte bu risk unsurlarından yatırımcıların bazen oldukça olumsuz etkilendiği görülmektedir.
Devre kesici uygulaması, gerçek yatırımcıları bu risklerden korumak adına getirilmiş bir uygulamadır. BİST bu uygulama ile yatırımcıların ülkede faaliyette bulunan şirketlerin hisselerinin güven ortamında alınıp satılması için en uygun zemini hazırlamaktadır.
Devre Kesici Uygulaması Nasıl Uygulanır?
Sürekli işlem bölümünde fiyat düşüşü BİST tarafından belirlenen oranı aşması durumunda işlemleri geçici süre ile durdurulan hisseler bu süre içerisinde yalnızca talep toplama aşamasında bırakılmaktadır. Devre kesici uygulamasında satış emri verilemeyecek ve böylelikle hissenin aşağı yönlü değer kaybının önüne geçilecektir.
Devre kesici uygulanan hisse senedi emir toplama süresi ve eşleştirme süresi dahil Yıldız Pazar ve Ana Pazar da belirlenen gruplara göre değişiklik göstermekle birlikte ortalama 30 dakika kadar sürebilmektedir.
Pay Bazında ve Endekse Dayalı Devre Kesici Modeli:
Yukarıda anlatılan devre kesici modeli esas olarak pay piyasasında pay bazında uygulanan devre kesici modelidir. Getirilme nedeni de budur, lakin Ağustos/2020 tarihinden itibaren yeni bir uygulama devreye sokuldu. Endekse Dayalı Devre Kesici Modeli.
Bu uygulama genele hitap eden bir uygulama olup BİST100 endeksi işlem seansı içinde önceki günün kapanışı baz alınarak belirlenen eşik değerinin %5 olarak düşmesi sonunda BİST100 işlemleri belirli süre durdurulur. Tekrar açılan seansta BİST100 %7 ve daha fazla bir düşüş oranını yakalanması halinde bir kez daha devre kesici uygulanacak ve Pay piyasası, VİOP gibi işlemler geçici süreyle tekrar durdurulacaktır.
Devre Kesici Uygulamasının Avantajları ve Dezavantajları:
Borsada devre kesici uygulaması esas olarak küçük yatırımcıların spekülatörler tarafından korunması amacını taşımaktadır. Bu bir avantaj ancak dezavantajları da bulunmaktadır. Pay piyasasında hisselerin devre kesiciye maruz kalmaları piyasaya olumsuz intiba bırakmakta, yeni yatırımcıları bu hisseye yatırım yaparken düşünmeye sevk etmektedir.
Borsa ile alakalı paylaşımlara devam edeceğiz. Borsa hesabı açmadan önce borsada komisyon oranları hakkında bilgi sahibi olmanızda fayda olacaktır. Hisse senedi piyasaları ile alakalı merak ettiğiniz başlıklar var ise konuları bize konu altından iletebilirsiniz.
Comments