By 
Son günlerde sıkça duyduğumuz iki terim tüketici fiyat endeksi (TÜFE) ve üretici fiyat endeksi (ÜFE) oldu. Artık tüketici fiyat endeksini hepimiz az çok anladık. TÜFE’nin aldığımız ürünlerin fiyatındaki değişim olduğunu öğrendik. Peki üretici fiyat endeksi nedir? Üretici olmayanları yani bizleri de ilgilendirir mi? Üretici fiyat endeksi nasıl hesaplanır? Üretici fiyat endeksinin tüketiciyi yansıması ne kadar sürede ve ne şekilde olur?
Yazı İçindekiler
Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) Nedir?
Üretici fiyat endeksi üretimde kullanılan her türlü ürünün aylık ve yıllık bazdaki fiyat değişimleridir. Tüketici fiyat endeksi ile en temel farkı üreticilerin kullandığı malzemelerden oluşan bir sepeti kapsamasıdır.
Üretici fiyat endeksindeki artış bir ürünün maliyetinin artmasına işarettir. Bir ürünün maliyetindeki artış da doğal olarak satış fiyatını etkiler. Hiçbir üretici ürünlerini zararına satmayacağı için maliyet artışı direk olarak tüketicinin de cebine dokunmaktadır.
ÜFE Hangi Ürünlere Bakılarak Hesaplanır?
Daha önce de belirttiğimiz gibi üretici fiyat endeksinin, tüketici fiyat endeksinden en büyük farkı hesaplanan ürünlerinin farklı olmasıdır. ÜFE hesaplanırken daha çok ürünlerin maliyetlerine etki eden ürünlerin fiyatları göz önüne alınır. Bu bağlamda ÜFE hesaplanırken;
- Kömür ve doğalgaz,
- Gıda ürünleri ve içecekler,
- Tekstil ve giyim ürünleri,
- Kimyasal maddeler, mineraller,
- Kâğıt ve kâğıttan üretilen malzemeler,
- Mobilyalar,
- Ulaşım maliyetleri,
gibi ürünlerin fiyatları göz önünde bulundurulur. ÜFE sepetinde daha çok üretim maliyetlerini artıran ürünler yer almaktadır. Bu sepet bir ürün üretmek için gereken maddelerden oluşmaktadır.
ÜFE Nasıl Hesaplanır?
Üretici fiyat endeksinin hesaplanması tüketici fiyat endeksinin hesaplanması ile benzerdir. Üretici fiyat endeksi hesaplanırken belirlenen ürünler ve bunların belirlenen miktarlarındaki fiyat değişimleri göz önünde bulundurulur. Her ürünün belirlenen miktarındaki değişim üretici fiyat endeksini oluşturur. Üretici fiyat endeksinin yüksek olması maliyetlerin arttığının göstergesidir. Üretici fiyat endeksinin eksilerde olması ise maliyetlerin düştüğüne işarettir.
üfe nasıl hesaplanır
Burada karıştırılan bir nokta da ÜFE’nin bir önceki aya göre düşük çıkmasıdır. Örnek olarak birinci ayda %20 çıkan üretici fiyatları endeksi ikinci ay %18 çıktıysa bu fiyatların %2 düştüğü anlamına gelmez. Bu maliyetlerin %20 üstüne %18 daha artığı anlamına gelir. Buradan çıkarılabilecek tek sonuç maliyet artışının azaldığıdır. Yani maliyetler artsa da maliyetlerdeki artış oranı düşmüştür. Bu nedenle tüketici fiyat endeksi oranı + rakamlarda olduğu sürece fiyatlar artıyor demektir. Maliyetin yükselmesi de kısa zamanda tüketici fiyatlarına da yansıyacak demektir.
Fiyatların düşmesi için maliyetlerin azalması yani üretici fiyat endeksinin – rakamlarda çıkması gerekmektedir. En kötü şartlarda üretici fiyat endeksi tek haneli rakamlarda olmalı ve maliyet artışları kabul edilebilir seviye de olmalıdır. Aksi halde ürünlerin satış fiyatlarındaki fiyat artışları da kaçınılmazdır.
ÜFE ile TÜFE Arasında İlişki Var Mıdır?
Üretici fiyatları endeksi, tüketici fiyat endeksinin habercisi niteliğindedir. Bir malın üreticisi ürettiği ürünü zararına satmayacağı için maliyetlerinde oluşan fiyat artışlarını doğal olarak ürünlere yansıtacaktır. Ürünlere yansıyan bu fiyat da zamanla tüketici fiyat endeksine yansıyacak ve onu yükseltecektir. Bu nedenle piyasalarda uzmanların asıl dikkat ettiği enflasyon verisi üretici fiyat endeksidir.
ÜFE’de olan değişikler hızlı bir şekilde tüketiciye de yansıyacağı için odak noktası burasıdır. Bir ürünün veya gıda maddesinin üretim fiyatı düşürülmediği, maliyeti azaltılmadığı sürece satış fiyatı da düşürülemeyecektir. Doğal olarak maliyetlerdeki artış satış fiyatına bu da tüketiciye yansıyacaktır. Üretici fiyat endeksi artarken tüketici fiyat endeksi de doğru oranlı artar. Zaman zaman aralarında büyük bir fark oluşsa da bu sağlıksız bir oluşuma işaret eder. ÜFE ve tüketicisi fiyat endeksi genel olarak birbirlerine benzer hareket gösterirler.
Üretici fiyatları artığı sürece tüketici fiyatları da artacaktır. Arada oluşan farkta zamanla kapacak ve ÜFE arttığı sürece tüketici fiyat endeksi de artacak ve ona yetişecektir. Eğer tüketici fiyat endeksi yani bildiğimiz tabiri ile enflasyon düşürülmek isteniyorsa bunun için ilk olarak maliyet enflasyonu düşürülmeli, yani maliyetler kısılmalıdır. Üretici fiyat endeksi düşmediği, üreticilerin maliyetleri arttığı sürece satılan malların fiyatlarının da artması kaçınılmazdır. Enflasyon ile mücadele bu yüzden satılan ürünlerden değil üretilen ürünlerim ham maddelerinden başlamalıdır. Üreticinin maliyeti düşürülünce zaten tüketici fiyat endeksi de buna orantılı şekilde zamanla düşmeye başlayacaktır.
Comments