By 
Ölçek ekonomisi en basit tanım ile üretimin arttığı koşullarda maliyetin düşmesi durumunu ifade etmektedir. Bir başka ifadesiyle bir firma ya da şirketin büyüme kaydederken üretim maliyetlerini aşağı doğru çekmesi anlamına gelmektedir. Bu durumun temel mantığı ise büyük ekonomide üretimin daha kolay olması ve büyük ekonominin daha üstün olması prensibidir. Konunun daha iyi anlaşılabilmesi adına bir örnek ile açıklamak gerekirse farz edelim ki bir fabrikaya kendi adınıza ürün yaptırmak istiyorsunuz. Firma 100 adet ürüne 200 TL istiyor (bu durumda birim maliyet 2 TL’dir), 200 adet ürüne ise 350 TL (birim maliyet bu durumda 1.75 TL’ye düşmektedir). Örnekte de görüleceği üzere ürün sayısı arttıkça birim başı maliyette bir düşüş gözleniyor. Ölçek ekonomisi nasıl işler sorusu bu örnek kullanılarak en net şekilde açıklanabilmektedir.
Yazı İçindekiler
Ölçek Ekonomisi Her Zaman Avantaj Sağlar mı?
Diğer bir yandan baktığımızda ise ölçek ekonomilerinin sağlamakta olduğu bu avantajlara sonsuza kadar devam etmemektedir. Girdi ve çıktılar belli bir seviyenin üstüne çıktıktan sonra maliyetlerde bir artış meydana gelmesi söz konusudur. Bu durumun meydana gelmesi ise olumsuz ölçek ekonomisi olarak adlandırılmaktadır. Örneğin, üretim alanında hizmet vermekte olan bir firmayı düşünelim. 10 işçi çalıştıran bir firma, işçi sayısını 15’e yükselttiğinde ve üretim miktarını arttırmayı başardığı takdirde üretimlerindeki birim maliyetlerde düşüşler meydana gelecektir. Ancak bu durum olumsuz etkide de bulunur. Bu noktada işçi sayısında meydana gelen artışın, üretim miktarındaki artışla doğru orantılı olarak gerçekleşmesi gerekmektedir.
Bu orantı sağlanmadığı takdirde artan işçi sayısı enflasyon oluşumuna dönüşecek ve bu avantaj tam tersine dönecektir. Bu durum gerçekleştiği takdirde üretim miktarına oranla sayısı yüksek olan işçiler sonucu birim maliyetlerde bir artış söz konusu olacaktır.
Ölçek Ekonomisi Türleri Nelerdir?
Ölçek ekonomisinin ne olduğuna dair detayl bilgileri paylaştık. Şimdi ise iki farklı başlığa ayrılan ölçek ekonomisini detaylıca irdeleyelim.
Ölçek ekonomisi türleri iki farklı başlık altında incelenmektedir. Bu türler ise şu şekildedir;
İçsel Ölçek Ekonomisi
Firmanın sahip olduğu üretim ölçeklerine bağlı olan maliyetlerde bir düşüş ya da artış meydana gelmekteyse bu durum içsel ölçek ekonomisi olarak değerlendirilir. Bu duruma; işçilerin alanlarında uzmanlaşması ve daha fonksiyonel hale gelmesi, yönetim ekibinin uzlaşması ve operasyonların daha etkili yönetilir hale gelmesi, sermaye verimliliğinde artış meydana gelmesi gibi çeşitli örnekler verilebilmektedir.
Dışsal Ölçek Ekonomisi
Firmanın birim maliyetlerinde bir düşüş meydana geliyorsa ve bu düşüşün sebebi tüm endüstride yaşanan gelişmelerse, bu durum dışsal ölçek ekonomisi olarak değerlendirilir. Sektörde kullanılan teknolojilerde görülen iyileşmeler ya da endüstriye olan talepte artış gibi durumlar bu avantajın ortaya çıkmasını sağlayabilmektedir.
Hem içsel ölçek hem de dışsal ölçek ekonomileri pozitif ya da negatif yönlü olarak gerçekleşebilmektedir. Örneğin; aşırı büyüme sonucu yönetim ekibinin kontrolü kaybetmesi ve tam etkinlik gösterememesi negatif içsel ekonomiye bir örnektir. Diğer yandan firma çalışanlarının verimliliğinde meydana gelen artışlar pozitif içsel ekonomi örneğidir.
Comments