By 
İktisat derslerinde sıklıkla karşımıza çıkan iki kavramı bu bölümde detaylıca irdeleyeceğiz. Giffen mal ve ikamet mal kavramları. Nedir bu ikame mal ve giffen mal? İkame ve giffen mallara örnekler ve daha fazlasını göreceğiniz makalemizde, aradığınızı bulacağınızı düşünüyoruz. Hadi başlayalım.
İktisat genel olarak sınırsız insan ihtiyaçlarının sınırlı kaynaklarla karşılarken kar ve maliyet optimizasyonunu yapan sosyal bir bilim dalıdır. İktisat ekonomi biliminin temel taşlarından biridir. Ekonomide oluşan her türlü sistem iktisat biliminin konusunu oluşturmaktadır. İktisat temel bazı sorulara cevap aramaktadır. Bu sorular bir mal üretilecekse, ne üretilecek, nasıl ve kimler için üretilecek sorularıdır.
Ülkeler ekonomik kalkınma ve büyüme kavramlarına oldukça önem vermektedir. Öyle ki ülkelerin gelişmişlik düzeyinin ölçülmesinde gerekli olan parametrelerden bir tanesi de bu ekonomik verilerdir. Dolayısıyla bu konuda oldukça önem arz eden iktisat biliminin birçok dalları bulunmaktadır. Bunlar, makro, mikro iktisat, uluslararası iktisat, Türkiye Ekonomisi gibi bölümlerdir.
Yazı İçindekiler
Mikro İktisat Nedir?
Mikro iktisat ekonomiyi incelerken küçük parametrelerden faydalanmaktadır. Tüketici ve firma davranışları ve sonuçları üzerinde analiz yapar. Makro ekonomi ekonomiye geniş açıdan, tüm parametreleri dahil ederek bakarken mikro ekonomi, daha dar açıdan bakmaktadır.
Mikro iktisat biliminin içerisinde temel ekonomik veriler anlatılmış, bunların ekonomiye olan sınırlı etkileri özel başlıklar altında açıklanmıştır. Belli başlı incelediği konular, piyasa türleri, üretim, fiyatlar, talep, arz, kaynak dağılımı, gibi ekonomiye giriş konularıdır.
Mikro iktisat biliminin en temel konularından bir tanesi talep kavramıdır. Keza iktisat insan ihtiyaçlarını inceleyen bilim olduğundan, talep kavramı insan ihtiyaçları kavramı ile ortaya çıkmıştır.
Mikro İktisatta Talep ve Talep Kanunu Nedir?
Talep, tüketicilerin ihtiyaçları doğrultusunda bir malın fiyatına göre satın almak istediği miktarı ölçen kavramdır. Talep ekonomi biliminin incelediği ilk kavramdır. Talep olmazsa, üretim olmaz, üretim olmazsa, ekonomi piyasası olmayacaktır. Talep, serbest piyasa ekonomisinde piyasa fiyatlarının oluşması üzerinde de etkisi bulunmakta, buna iktisatta talep kanunu denilmektedir. Talep kanunu, talep ile fiyat arasındaki ters ilişkiyi ortaya koymaktadır. Örneğin bir malın fiyatı yükseldiğinde o mala olan talep düşecek, fiyatı düştüğünde o mala olan talep miktarı artacaktır.
Peki fiyatı yükselen dolayısıyla talebi düşen mal yerine tüketiciler hangi malı tercih edeceklerdir? Tüketiciye benzer faydayı sağlayan mala yani ikame mala yöneltecektir.
İkame Mal Nedir? Talebi Neye Göre Oluşmaktadır?
Talebi oluşturan unsurlardan biri olan İkame mal, benzer nitelikte farklı malların benzer faydayı sağlaması olarak tanımlanabilir. Bu mallar birbirinin yerine kullanabilen mallardır. İkame malların talebi, diğer mallardaki fiyat değişikliklerine bağlı olarak değişmektedir. Örneğin, Kola ve gazoz bilinen temel örneklerdendir. Kola fiyatlarındaki artış tüketicileri kolanın ikamesi olan gazoz tüketimine yöneltecektir.
Talep Eğrisi Nedir?
Talep kanununun ifade ettiği, bir malın fiyatı artarsa talep miktarı azalacak, fiyatı azalırsa talep miktarı artacak, söyleminin analitik düzlemde geometrik şekilde gösterilmesidir. Daha açık ifadeyle tüm değişkenlerin sabit bırakıldığı (ceteris paribus), yalnızca miktar ve fiyat olgusunun birlikte değerlendirildiği sistemde talep ile fiyat ters orantılı olacaktır. Bu kurala ters olan durumlardan birisi Giffen Mal Paradoksu durumudur.
Giffen Mal Nedir?
Talep kanununa ters düşen, yani fiyatı arttıkça talebi artan, fiyatı azaldıkça talebi azalan düşük mallardır. Giffen mal paradoksu çok sık rastlanılan bir durum olmamakla birlikte bazı unsurları vardır. Düşük mal, İkamesi zor olan mal ve kişilerin bütçe içerisinde önemli yer tutması gibi unsurlardır. Giffen mal için ekonomide bilinen en temel örnek patates örneğidir. Fakir işçilerin, patates tüketimi kişisel bütçeleri içerisinde önemli yer tuttuğundan, patates fiyatları artsa da patatese olan talepleri artırmıştır.
Comments