Halka Arz Nedir? Nasıl Yapılır? Şirketler Neden Halka Arz Edilir?

Uzun yıllardır kullanılan halka arz kavramı son dönemde yaşanan pandemi ve ekonomik kriz sebebiyle sık sık gündeme gelmeye başladı. Geçtiğimiz yıllarda gıda, teknoloji ve enerji alanında hizmet veren birçok şirket halka arz faaliyetinden yararlandı. Şirketlerin halka arz faaliyetleri yeni yatırımlar gerçekleştirmek, iş hacmini büyütmek, piyasadaki bilinirliğini artırmak, finansal kaynak teminini yapmak ve marka değerini artırmak için tercih edilmektedir. Peki halka arz nedir? sorusunun yanıtını bu yazıda verilmiştir.

Halka Arz Nedir?

Hisse senetlerini satışa çıkardığını ilan eden bir şirketin tüm yatırımcılara hissedar olma yolunu açması halk arz olarak adlandırılır. Halka arz, uzun vadede olumlu sonuçlar doğuran bir yöntem olarak kabul edilir.

Halka arz; birincil ve ikincil olarak iki gruba ayrılır. Birincil halka arz; öncesinde halka açık olmayan şirketlerin yaptığı faaliyetlerdir. İkincil halka arz; öncesinde halka arz edilmiş ancak halka arz oranı düşük olması sebebiyle bu faaliyeti ikinci kez yapmasıdır. Halka arz yatırımcılara hissedar olma imkanı sunmaktadır.

Halka Arz Nasıl Yapılır?

Halka arz; hisse senetlerini satışa çıkardığını ilan eden bir şirketin tüm yatırımcılara hissedar olma yolunu açmasıdır. Halka arz işleminin gerçekleşmesi için yerine getirmesi gerekenler prosedürler bulunur.

Bu prosedürler;

• Şirketin halka arz kararı alması ile süreç başlar.
• Aracı şirket ile görüşme yapılarak şartlar belirlenir.
• Sermaye Piyasası Kurulundan halka arz izahnamesini onayı için başvurulur. Ardından Borsa İstanbul başvurusu yapılarak kota belirlenir.
• Sermaye Piyasası Kuruluna ve Borsa İstanbul’a yapılan başvurunun ardından yetkililer şirketin finansal ve hukuksal faaliyetlerini ve geçmiş finansal tabloların kontrolleri sağlanır.
• Denetimlerin başarıyla tamamlanmasının ardından halka arz işlemi fiili olarak başlatılır. Halka arz izahname, Sermeye Piyasası Kurulu tarafından onaylanmasının ardından başvuru yapan şirketin ve halka arz işlemine aracılık eden konsorsiyum üyelerinin web sitelerinde yayımlanır.
• Halka arz faaliyeti ilanının ardından hisse almak isteyen yatırımcılar, aracı kurumlar ya da bankalardan talep ve başvurular istenir. Yapılan talep ve başvurular konsorsiyum üye tarafından değerlendirir.
• Kabul gören talep ve başvurular Kamuyu Aydınlatma Platformunda (KAP) duyuru olarak yayınlanır. Ardından şirket hisseleri borsada işlem görmeye başlar. Şirketin borsada ilk işlem görmeye başladığı günde gong töreni gerçekleştirilir.

Şirketler Neden Halka Arz Edilir?

Evet, şimdi halka arz nedir, nasıl yapılır sorularını cevapladıktan sonra diğer önemli başlığımıza geçebiliriz. Şirketlerin neden Halka Arz edildiği yatırımcılar tarafından merak edilmektedir. Öyle ya, hissesini alıp, yatırım yapacak olan yatırımcı, doğal olarak bunu bilmek isteyecektir.

Halka arz, şirketlerin sahip oldukları varlıkları küçük parçalara bölerek satışa çıkarılmasıdır. Şirketlerin halka arz işlemini gerçekleştirmek için birçok prosedürü yerine getirmeleri gerekir.

Başvuru, kontrol ve onay süreçlerinin tamamlanmasının ardından şirketler halka arz olur. Bu süreçler SPK kontrolünde ve onayı ile gerçekleşir. Şirketler birçok farkı nedene bağlı olarak halka arz faaliyetini gerçekleştirmek isteyebilir.

Bunlar;

• Başarılı ve büyüme oranları yüksek şirketler; faaliyetlerini genişletmek ve yatırımlarına fon sağlamak
• Finansal kaynak açığı olan şirketler; banka kredilerini ödeyebilmek
• Hisse senetlerini açık ve şeffaf bir piyasada alım satım imkânı sunabilmek
• Şirketin ürün ve hizmetlerini yurtiçi ve yurtdışı piyasalarda tanıtmak
• Şirketin kurumsallaşmasını sağlamak
• Açık ve şeffaf piyasalarda işlem gören şirketlerin daha kolay ve daha az maliyetle kredi bulmasını sağlamak
• Küreselleşmenin getirdiği imkânlardan yararlanmak

gibi nedenler dolayı şirketler halka arz olabilir.

Halka Arz Şirketlere Ne Kazandırır?

Halka çeşitli sebeple arz olmuş şirketler için dış ve piyasada birçok avantaj sunulur. Şirketlerin büyüme ve gelişmeleri, finansman ihtiyaçları, kurumsallaşma gibi birçok ihtiyaçlarına yanıt verebilir. Halka arz faaliyeti, mali yapıyı güçlenmesini, şirketin borç ve sermaye oranın dengelenmesini, borç temininde kolaylık, likidite ihtiyacının karşılanmasını, prestiji arttırmayı, yüksek bir görünürlüğe kavuşması, kredibiliteyi, mali açıdan müşteriler ve tedarikçiler için bir güven ortamı oluşmasını sağlar.

Halka arz olmuş şirketler, halka arz edilmemiş şirketlere göre daha şeffaf ve bilinirliği yüksek olur. Bu sebeple şirketlerinin değerleri olumlu yönde etkilenir.

Halka Arz Yatırımcılara Ne Kazandırır?

Halka arz faaliyeti şirketlere bilinirliğinin artırması, prestij sağlamak ve finansman ihtiyaçlarının karşılanması gibi birçok fayda sağlar. Halka arz faaliyetlerin şirketlere sağladığı faydaların yanı sıra yatırımcılarına da birçok fayda sağlar.

Bireysel yatırımcılar halka arz sürecine dahil olarak şirketin ya da şirketlerin hissedarı olabilirler. Bu durum çeşitli avantajları beraberinde getirir. Ancak bunun yanında fiyat değişiklikleri, borçlanma, kredi ya da borçların ödenememesi gibi birçok risk de taşımaktadır.

Halka arz faaliyetinin yatırımcısına sağladığı faydalar aşağıda sıralanmıştır.

• Şirketlerin halka arz olmasının ardından hızlı bir büyüme ve gelir artışı yatırımcısına fayda sağlayabilir.
• Satın alınan hisse senetleri uzun vadede yüksek bir yatırım getirisi elde etmeyi sağlayabilir.
• Halka arz sürecinde pozitif beklentiler ve medya görünürlüğü sayesinde hisse senetlerinin değeri artabilir. Ancak her durumda fiyat artışı yaşanmayabilir.

Halka arz faaliyetleri yatırımcılar için avantajlı olabilir. Ancak ekonomistler tarafından yatırımcıların, halka arz edilen şirketlerin araştırma raporlarını, finansal tablolarını, ortaklık yapıların, yönetim kadrolarının incelemeleri ve araştırması önerilmektedir.

Halka Arz Olan Hisse Senedi Yükselir mi?

Borsa İstanbul’da 2021 ve 2022 yılında çok sayıda şirket halka arz sürecini başarı ile gerçekleştirmiştir. Genellikle görülen şu ki, halka arz olan şirketlerin ilk 2 gün hisse senedi fiyatları ciddi bir artış yaşamakta. Bu tüm halka arzlarda geçerli bir durum değil. Ancak genellikle bu şekilde yükselişle işlem görmeye başlamaktadır. Bu nedenle halka arz sürecine katılmak yatırımcılar tarafından önemsenmektedir.

Olumlu tarafının yanı sıra halka arz olduktan sonra bir daha uzun bir süre arz fiyatına ulaşamayan hisse senedi örnekleri de vardır. Bu nedenle yatırımcılar halka arza katılırken veya halka arz sonrasında yatırım yaparken dikkatli olmalıdır. Hisse fiyatının gerçeklerle, o anki piyasa koşulları ile ne kadar doğru olup olmadığını sorgulamalıdır.