Dolar Endeksi Nedir? DXY Nasıl Hesaplanır?

Ülkemizde yatırımcılar açısından en önemli araçlardan birini oluşturan Amerikan doları belirli bir endeks sayesinde takip edilebilir bir yatırım aracı oluşturmaktadır. Bu bağlamda dolar endeksi de yatırımcılar için çok önemli bir noktada bulunmaktadır. Bugün Amerikan doları ülkemizde piyasaların nabzını anında değiştirebilir ve dünyada en çok kullanılan döviz birimlerinden birisidir. Bu nedenle dolar endeksi, yatırımcılar, uzmanlar ve ticaret açısından önemli bir noktada bulunmaktadır. Dolar endeksi piyasalarda dxy olarak veya usdx şeklinde ifade edilebilmektedir.

Dolar endeksi; dünya genelinde en yüksek işlem hacmi gösteren 6 yerel para biriminin karşılığında Amerikan dolarının değerini gösteren endekstir. Bu endeks için DXY kodu kullanılır. Endeks içerisinde bulunan para birimleri aynı zamanda da ABD’de ticaret hacmi en yüksek seviyede bulunan döviz birimleridir. Bugün Amerikan doları ise dünya genelinde en çok kullanılan para olmakla birlikte rezerv oranı %60 gibi bir rakam oluşturmaktadır. 

1944 yılında gerçekleştirilen Bretton Woods anlaşması sayesinde dolar endeksi ortaya çıkmıştır. Bu endeks sayesinde para birimleri birbirine dönüştürülebilir ve 44 ülkenin para birimi Amerikan doları karşısında sabit bir konuma getirilmiştir. Ayrıca dönüştürme işlemlerinde 1 ons altın ile 35 doların birbirine eşit olmasından yararlanılması vasıtası ile dönüştürme gerçekleştirilmiştir. 

Yapılan bu anlaşma sabit kur sisteminde başlangıç oluşturmakla birlikte ABD ekonomisinde bazı sorunlar ortaya çıkarmış ve sonrasında dolar giderek değer kaybetmiştir. Ardından 1971 yılında anlaşmanın bozulması ile birlikte serbest kur sistemine geçiş yapılmıştır. Bu tarihten sonrasında da 1973 yılında Amerikan merkez Bankası (FED) diğer para birimleri karşısında Amerikan dolarının değerini ölçmek ve kıyaslamak açısından dolar endeksini oluşturmuştur. 

Dolar Endeksinin Ayrıntıları Nelerdir?

Dolar endeksinin oluşturulması için dünya genelinde en çok kullanılan 6 yerel para birimi belirli ağırlıklar ile birlikte kullanılmıştır. Bu kapsamda;

• Euro %57,6
• Japon yeni %13,6
• İngiliz sterlinin %11,9
• Kanada doları %9,1
• İsveç kronu %4,2
• İsviçre frangı %3,6 ağırlık ile endeks içerisinde yer almıştır. 

Ancak bu para birimleri içerisinde Euro 1999 yılına kadar var olmayan bir para birimi olduğundan dolayı daha önceki dönemlerde Euro’nun ağırlığı yerine Alman markı, Fransız frangı, İtalyan lireti, Hollanda guldeni ve Belçika frangı farklı ağırlıklar ile yer almıştır. 1999 yılında Euro’nun kabul edilmesi ve Avrupa Birliği ülkelerinin Euro bölgesine geçiş yapması ile birlikte tüm bu ülke para birimleri tek bir ağırlık üzerinde birleştirilerek, dolar endeksi içerisinde %57,6 oran ile bulunmuştur. 

Dolar Endeksinin Nasıl Yorumlanır?

Dolar endeksinin yorumlanması açısından öncelikle doların dünya üzerinde değeri hesaplanır. Yani kullanıldığı bölgede bölgesel hesaplama yapılması yerine öncelikle en çok kullanılan para birimleri ile birlikte ortak hesap gerçekleştirilir ve dünya üzerinde dolar değeri hakkında bilgi elde edilir. Genel bilgi olarak ise dolar endeksinde yükseliş sonucunda doların değer kazanacağı ve düşüş sonrasında ise doların değer kaybedeceği herkes tarafından bilinir. 

Dolar Endeksi Piyasaları Nasıl Etkiler?

Bu bağlamda yorumlama açısından dolar endeksinin yükselmesiyle birlikte dolar diğer 6 para birimi karşısında değer kazanır ve bu durumda Amerikan doları güçlü bir konuma gelir. Örnek olarak ABD’de işsizlik düştüğünde ve ekonomik veriler beklentileri karşıladığında dolar endeksi yükselişe geçer, dolayısı ile de dolar yükselir ve diğer 6 para birimi karşısında güçlü olur. 

Dolar endeksi düşüş gösterdiğinde ise diğer 6 para birimi karşısında dolar değer kaybetmeye başlar. Bu sefer ise işsizlik verilerinin giderek artması ve ekonomik verilerin beklentileri karşılamaması gibi durumlarda, dolar endeksi aşağı doğru yönlenir ve dolar düşüşe geçmeye başlar.

Dolar endeksi yorumlaması konusunda önemli noktalardan birisi de ABD borsalarıdır. Borsalardaki hareketler ve tepki satışı gibi durumlar ile birlikte bazen belirsizlikler görülmesi ve dövizlerde satış baskısı ortaya çıkması ile birlikte endeks etkilenir. Örneğin, seçim dönemlerinde ABD’de belirsizlik ortaya çıkar ve borsa ile döviz piyasasında satış baskısı görülür. Satış baskısı ile birlikte dolar hızlı bir şekilde düşüş gösterir. 

Dolar endeksinde yaşanan yükseliş ons altın fiyatlarına olumsuz etki etmektedir. Dolar endeksinin düşüşe geçmesi durumunda ise ons altın fiyatlarında pozitif fiyatlamalar yaşanması beklenmektedir.

Dolar Endeksi Nasıl Hesaplanır?

Hesaplama işlemleri gerçekleştirirken ise dolar endeksinde bulunan para birimlerinin ağırlıklarının geometrik ortalamasından faydalanılmaktadır. Bu hesap formülü ise; 

DXY = 50,14348112 x EUR/USD^ (-0.576) x USD/JPY^(0.136) x GBP/USD’(-0.119) x USD/CAD^(0.091) x USD/SEK’(0.042) x USDCHF^(0.036)

şeklinde kullanılmaktadır. Hesaplama gerçekleştirilirken, döviz kurlarının o günkü seviyesi endeks içerisindeki ağırlığı kadar üssü alınarak kullanılır. Formülde bulunan 50,14348118 şeklindeki ifade ise sabit çarpan olarak kullanılmaktadır. Bu değer dolar endeksinin hesaplanmasının yapıldığı ilk günden itibaren endeksi 100 seviyesine eşitlemek için kullanılmıştır. 

Hesaplamalarda dolar endeksi 120 seviyesinde görülürse, doların, endeksin yapıldığı ilk hesaplamasından bu yana 6 para biriminden oluşan döviz sepeti karşılığında %20 daha değerli olduğu ortaya çıkar. 

Eğer hesaplamalarda dolar endeksi 80 seviyesinde görülür ise bu durumda doların, endeksin hesaplandığı ilk günden bu yana diğer 6 para biriminde oluşan döviz sepeti karşılığında %20 değer kaybı gördüğü ortaya çıkar.